теймә миңә

девственный юноша — ғиффәтле (йәш) егет

девственный лес — кеше аяғы баҫмаған, кеше ҡулы теймәгән урман

девственная плева анат. — ҡыҙлыҡ пәрҙәһе

стоять в заветрии — ел теймәгән урында тороу

первобытный человек — тәүтормош кешеһе

первобытные нравы — ҡырағай ғәҙәттәр

первобытный лес — кеше ҡулы теймәгән урман

первобытные животные — боронғо хайуандар

подветренная сторона — ел теймәгән яҡ

чур меня — теймә миңә

чур пополам — ҡара, табылған уртаҡ

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

волосок в часовом механизме — сәғәт механизмындағы нескә ҡыл

на волосок (на волоске) быть (находиться) от чего — ҡыл өҫтөндә, саҡ-саҡ булыу

висеть на волоске — ҡыл өҫтөндә тороу

не тронуть волоска у кого — тырнаҡ менән дә теймәү

вынести стол из комнаты — бүлмәнән өҫтәлде сығарыу

вынести примечания в конец книги — иҫкәрмәләрҙе китаптың аҙағына урынлаштырыу

вынести предложение на собрание — тәҡдимде йыйылышҡа сығарыу

вынести благодарность — рәхмәт әйтеү (белдереү)

волна вынесла лодку на берег — тулҡын кәмәне ярға сығарып ташлаған

вынести хорошее впечатление — яҡшы тәьҫир алыу

вынести ногу вперёд — аяҡты алға сығарыу

вынести сильную боль — көслө ауыртыуға сыҙау

вынести сор из избы — ығы-зығыны ситкә таратыу (сығарыу)

вынести за скобки мат. — йәйәләр тышына сығарыу

вынести на своих плечах — берәй ауыр эште башҡарып сығыу

куда кривая ни вынесет — тейһә тейенгә, теймәһә ботаҡҡа

девственность помыслов — уйҙарҙың сафлығы

девственность природы — тәбиғәттең кеше аяғы баҫмағанлығы

руки не доходят — ҡул (теймәү) етмәү (өлгөрмәү)

заветренная сторона — елдән ышыҡ яҡ

коренные зубы — аҙау тештәр

молочные зубы — һөт тештәре

передние зубы — алғы (ҡырҡҡыс) тештәр

зуб мудрости — аҡыл теше

чистить зубы — теш таҙартыу

зубья бороны — тырма тештәре

зубья пилы — бысҡы тештәре

вооружённый до зубов — баштан-аяҡ ҡоралланған

глядеть (смотреть) в зубы кому; прост. — ауыҙына ҡарап тороу

держать язык за зубами — телде тыйыу, серҙе асмау

заговаривать зубы — юрамал яңылыштырыу, бутау

зуб на зуб не попадает — теше тешкә теймәй (өшөүҙән)

зубами держаться за что; прост. — йәбешеп ятыу, ысҡындырмаҫҡа тырышыу

зубы на полку класть — мохтажлыҡ кисереү, ауыҙҙы сөйгә элеү (асығыу)

иметь зуб на кого — теш ҡайрау

ломать зубы на чём — муйынды һындырыу

навязло в зубах — тәҡәтте ҡоротоу, теңкәгә тейеү, быуынға төшөү

не по зубам что: — 1) теш үтмәҫлек ҡаты

2) теш үтмәү, ҡулдан килмәү; ни в зуб ногой прост. — бер ни белмәү

показывать зубы: — 1) телләшеү

2) теш күрһәтеү, иҙрәйеү; скалить зубы — теш ыржайтыу (асыу белдереү)

сквозь зубы (говорить, бурчать и т.п.) — теш араһынан (әйтеү, мығырлау һ.б.)

стиснув зубы — теш ҡыҫып

точить зубы — теш ҡайрау (үсләшеп үс алырға ярһыу)

от ветра ставни колотились о стены — тәҙрә ҡапҡастары елдән стенаға бәрелде

зубы колотились один о другой — тештәре тешкә теймәй ҡалтырай

сердце сильно колотится — йөрәк ныҡ дөпөлдәй

бедренная кость — бот һөйәге

слоновая кость — фил һөйәге

резьба по кости — һөйәктән һырлап эшләү

белая кость — аҡ һөйәк

чёрная кость — ҡара һөйәк

до костей — бик ныҡ

кожа да кости — ҡоро һөйәккә тороп ҡалған

широкая кость; широк костью; широк в кости — эре һөйәкле, ҙур кәүҙәле

до мозга костей — бөтә торошо (булмышы) менән, башынан аяғына тиклем

язык без костей у кого — теле һөйәкһеҙ, теле-телгә теймәй

пересчитать кости кому — ҡабырғаһын һанау (туҡмау)

лечь костьми — башын һалыу (үлеп ҡалыу)

на костях построить — ҡорбандар менән төҙөү

мёртвое тело — үле кәүҙә

мёртвые деревья — ҡороған ағастар

мёртвые глаза — һүнгән күҙҙәр

мёртвый луч — тоноҡ нур

мёртвая пустыня — тын бушлыҡ

мёртвые знания — файҙаһыҙ белем

мёртвая вода — үле һыу, терелтә торған һыу (әкиәттәрҙә)

мёртвая зыбь — ваҡ тулҡын

мёртвый капитал: — 1) файҙаһыҙ ятҡан капитал

2) ҡулланылмай торған белем; мёртвая петля: — 1) сиселмәҫлек тоҡан (элмәк)

2) юғары пилотаждың бер фигураһы; мёртвая природа — йәнһеҙ тәбиғәт

мёртвое пространство — пуля теймәй торған урын

мёртвый сезон — торғонлоҡ (сауҙала, сәнәғәттә)

мёртвая точка — - тигеҙләнеш нөктәһе

мёртвая хватка: — 1) ысҡындырмаҫлыҡ итеп тешләү

2) эшләмәйенсә ҡалмау, тотҡан ерҙән һындырыу (өҙөп алыу); мёртвый час — көндөҙгө йоҡо сәғәте

мёртвый штиль — елһеҙлек (дингеҙҙә)

мёртвый язык — үле тел (яҙма ҡомартҡыларҙа ғына һаҡланған)

мёртвый якорь — оҙаҡ ваҡытҡа һалынған якорь

быть на мёртвой точке — бер үк хәлдә (үҙгәрешһеҙ, һаман бер урында) булыу

лежать мёртвым грузом — файҙаһыҙ (ҡулланылмай) ятыу

миновать село — ауылды үтеп китеү

ему не миновать наказания — ул язанан ҡотолоп ҡала алмаҫ

опасность миновала — ҡурҡыныс үтеп китте

непочатая булка — башланмаған күмәс

непочатая сила — иҫәпһеҙ-хисапһыҙ көс

непочатый край — иҫәпһеҙ күп, бик күп, иҫәбе-хисабы юҡ

нетронутая еда — һис кем ҡағылмаған аш

нетронутые чувства — саф хистәр

правая нога — уң аяҡ

нога стола — өҫтәл аяғы

в ногах — аяҡ осонда

на ногах — аяҡ өҫтөндә, аяҡ үрә

вверх ногами — баш түбән

нога за ногу (идти, тащиться и т.п.) — бик әкрен (аяҡтарҙы көскә һөйрәп) барыу

едва (еле) ноги держат (носят) — көскә йөрөй

ноги не будет — аяҡ та баҫмаясаҡ

ног под собой не слышать (не чуять и т.п.) — шатлыҡтан түбә күккә тейеү, шатлыҡтан аяҡ ергә теймәү

ни ногой к кому или куда — аяҡ баҫмау, эҙе булмау

с ног до головы — баштан-аяҡ, тотош

ноги не держат — аяғында баҫып тора алмай

нога не ступала — кеше (әҙәм) аяғы баҫмаған (ер, урын)

обойти памятник — һәйкәлде тирәләп әйләнеү

обойти весь участок — бөтә участканы әйләнеп йөрөп сығыу

обойти всех знакомых — барлыҡ таныштарҙы йөрөп сығыу

обойти болото — һаҙҙы ситләтеп үтеү

счастье её обошло — уға бәхет эләкмәне

обойти просьбу молчанием — үтенес тураһында һүҙ ҡуптармау

обойти закон — законды урап үтеү

обойти премией — премия бирмәй ҡалдырыу

обойти по службе — хеҙмәттә дәрәжә күтәреүҙә төшөрөп ҡалдырыу

слух обошёл весь город — хәбәр бөтә ҡалаға таралды

обойти трёх спортсменов — өс спортсыны уҙып китеү

обойти соседнее звено — күрше звеноны артта ҡалдырыу

обойти противника — дошмандың тылына кереү